Xuất khẩu đồ gỗ trông chờ vào Hiệp định thương mại Việt Nam - EU

Thương mại thế giới về đồ nội thất đạt 94 tỷ USD trong năm 2009 (giảm 19% so với năm trước) và tăng lên trong những năm tiếp theo, đạt 135 tỷ USD vào năm 2014, sau đó giảm 4% xuống 129 tỷ USD vào năm 2015 (chủ yếu là do sự suy giảm của đồng tiền của một số nền kinh tế lớn liên quan đến đô la Mỹ) và tiếp tục duy trì trong năm 2016. 

Sự phát triển của GDP thế giới (tỷ lệ thay đổi hàng năm theo giá trị thực)

Thương mại thế giới về đồ nội thất nếu năm 2009 chỉ đạt 94 triệu USD (giảm 19% so với năm trước) thì đã tăng lên 135 triệu USD vào năm 2014, sau đó giảm 4% xuống còn 129 triệu USD vào năm 2015 (chủ yếu là do sự mất giá của một số đồng tiền so với đồng đô la Mỹ) và duy trì ở mức 129 triệu USD vào năm 2016.

Sản lượng đồ gỗ thế giới năm 2015 khoảng 406 tỷ USD. Ước tính này dựa trên số liệu mà Trung tâm nghiên cứu công nghiệp (CSIL) tổng hợp từ các nguồn chính thức, cả trong nước và quốc tế của 70 quốc gia quan trọng nhất. Với dân số 5 tỷ người, chiếm khoảng 75% dân số thế giới, nhóm 70 quốc gia này chiếm hơn 90% thương mại hàng hoá thế giới và sản lượng đồ gỗ thế giới về giá trị.

Sản lượng đồ gỗ thế giới xét theo thị phần

Nguồn: CSIL

Thương mại đồ gỗ của nhóm 70 nước này tương ứng với khoảng 1% thương mại toàn thế giới; trong đó Trung Quốc, chiếm 41% sản lượng đồ gỗ thế giới. Các nước sản xuất đồ gỗ lớn khác là Hoa Kỳ, Đức, Ý, Ấn Độ, Ba Lan, Anh, Nhật Bản, Canada và Hàn Quốc. Sự phát triển của sản xuất đồ mộc theo khu vực địa lý trong 10 năm qua đã vạch ra một số vấn đề chính: từ năm 2007 đến năm 2016 sản lượng ở châu Á và Thái Bình Dương đã tăng hơn gấp đôi, trong khi những thay đổi ở các khu vực khác trên thế giới là tương đối nhỏ. Do đó, năm 2016, hơn một nửa sản lượng đồ gỗ thế giới thuộc về khu vực Châu Á và Thái Bình Dương.

Các nước nhập khẩu đồ nội thất hàng đầu là Hoa Kỳ, Đức, Anh, Pháp và Canada. Trong 5 năm qua, sự gia tăng nhập khẩu từ Hoa Kỳ (từ 23 tỷ USD năm 2010 lên khoảng 32 tỷ USD vào năm 2016) là động lực chính cho tăng trưởng thương mại quốc tế về đồ gỗ.

Nước xuất khẩu đồ gỗ chính là Trung Quốc, tiếp theo là Đức, Ý, Ba Lan và Việt Nam; trong đó Việt Nam đã vượt Hoa Kỳ vươn lên vị trí thứ 5 về xuất khẩu đồ gỗ.

Kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ một số nước

Nguồn: CSIL

Kim ngạch nhập khẩu đồ gỗ một số nước

Nguồn: CSIL

Tiêu thụ đồ nội thất thế giới năm 2017

Nguồn: CSIL

Mức tiêu thụ bình quân đầu người  đồ nội thất trung bình từ 21 USD/năm ở Nam Mỹ đến 185 USD/năm ở Bắc Mỹ. Mức trung bình trên toàn thế giới là 72 USD/năm.

Tổng mức tiêu thụ đồ gỗ thế giới (tổng cộng 70 quốc gia) tăng từ 345 tỷ USD trong năm 2007 lên mức cao nhất là 364 tỷ USD trong năm 2008 trước khi giảm do hậu quả của suy thoái kinh tế năm 2009. Tăng trưởng trở lại trong năm 2010. Tiêu thụ tăng mức suy thoái trước năm 2011 và con số sơ bộ cho thấy mức tiêu thụ ở mức 396 tỷ đô la Mỹ vào năm 2016.

Nói chung, con số cho thấy tầm quan trọng ngày càng tăng của châu Á và Thái Bình Dương, nơi tiêu thụ đồ gỗ đã tăng từ 118 tỷ USD trong năm 2010 lên tới 177 tỷ USD vào năm 2016.

Xuất khẩu của Việt Nam vào EU

 Xuất khẩu gỗ và các sản phẩm từ gỗ vào thị trường EU có thể cán mốc 1 tỷ USD/1 năm nếu các doanh nghiệp trong ngành biết tận dụng cơ hội sắp tới do Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) mang lại.

Dự kiến trong năm 2018, Hiệp định EVFTA sẽ chính thức có hiệu lực và điều này được chờ đợi sẽ tạo ra những tác động tích cực tới ngành gỗ Việt Nam, cũng như giúp nâng tổng kim ngạch xuất khẩu sang thị trường EU.

Thương mại gỗ giữa Việt Nam và EU hiện chiếm khoảng 12-15% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước với giá trị xuất khẩu trung bình mỗi năm khoảng 600-700 triệu USD. Khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, điều chắc chắn đầu tiên là thị trường xuất khẩu được rộng mở.

Hiện nay, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu gỗ và các sản phẩm làm từ gỗ vào 5 nước Đức, Pháp, Anh, Tây Ban Nha và Ý. Nhưng với Hiệp định EVFTA, thị trường được nâng lên khoảng 27-28 nước.

Trên thực tế, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm gỗ của EU một năm khoảng 80-85 tỷ USD. Nhu cầu đó hiện đang lớn hơn rất nhiều so với kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam sang EU.

Với các điều kiện hiện tại, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ sang EU sẽ tăng lên mức 1 tỷ USD vào năm 2020.

Trên thực tế, xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ sang EU từ trước đến nay vốn có nhiều lợi thế do các doanh nghiệp đã khá quen với thị trường. Một số doanh nghiệp đã tiếp cận được công nghệ chế biến gỗ của EU và đưa vào triển khai. Điển hình là một số doanh nghiệp gỗ ở Bình Định như Công ty Tiến Đạt, Công ty Đại Thành, công ty Thắng Lợi…

Công nghệ chế biến gỗ của EU hiện là công nghệ tiên tiến nhất khi tiết kiệm được cả năng lượng, nhiên liệu và trình độ quản trị kinh doanh rất tốt, khiến năng suất tăng lên khoảng 15-20%. Việc tiếp cận công nghệ tiên tiến này rất đáng khích lệ, thể hiện sự chủ động học hỏi của doanh nghiệp Việt Nam.

Hiệp định EVFTA có hiệu lực, khoảng 90% đồ gỗ của Việt Nam xuất khẩu vào EU được hưởng thuế suất các mặt hàng gỗ sẽ về 0%. Ngoài thuận lợi về thuế suất, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam còn có thể dễ dàng hơn trong quá trình mua máy móc, thiết bị, học hỏi công nghệ chế biến gỗ cũng như trình độ quản trị doanh nghiệp từ các doanh nghiệp đối tác bên EU.

Nắm bắt cơ hội

Việc nắm bắt, tiếp cận thông tin về Hiệp định EVFTA trong các doanh nghiệp còn khá hạn chế, đặc biệt là các doanh nghiệp gỗ miền Bắc do xuất khẩu gỗ sang EU của các doanh nghiệp này khá ít, chỉ khoảng 5-7 doanh nghiệp. Trong khi đó, các doanh nghiệp miền Nam đã khá quen thuộc và nắm thông tin về Hiệp định này.

Thị trường EU khá khó tính với những chỉ số kỹ thuật hàng hóa khắt khe, hầu hết theo tiêu chuẩn Euro 3. Trong khi đó, hầu hết doanh nghiệp xuất khẩu gỗ miền Bắc còn chưa biết tiêu chuẩn này là như thế nào.

Để tận dụng tốt cơ hội thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa vào EU, doanh nghiệp cần không ngừng học hỏi, cập nhật thông tin, tự hoàn thiện mình thêm nữa. Dự báo, với mức độ hiện tại, có nhiều doanh nghiệp phải mất 5-7 năm nữa mới có thể thực sự hòa nhập, tận dụng tốt được cơ hội.