Cần quan tâm thực hiện các giải pháp sau kiểm toán năng lượng

Quy định về kiểm toán năng lượng

Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật số 50/2010/QH12) được Quốc hội thông qua ngày 17/06/2010 quy định việc Kiểm toán năng lượng là yêu cầu bắt buộc phải thực hiện 03 năm một lần đối với các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm. Quy trình, nội dung và mẫu báo cáo Kiểm toán năng lượng được quy định tại Thông tư số 09/2012/TT-BCT ngày 20/4/2012 trước đây và hiện nay là Thông tư số 25/2020/TT-BCT ngày 29/9/2020 của Bộ Công Thương quy định về việc lập kế hoạch, báo cáo thực hiện kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; thực hiện kiểm toán năng lượng.

Xây dựng và điều chỉnh chính sách nhằm đáp ứng được yêu cầu thực tiễn là nhiệm vụ cần thiết của cơ quan quản lý nhà nước

Danh sách các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm được Thủ tướng ký quyết định ban hành hàng năm bao gồm các cơ sở sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, đơn vị vận tải có tiêu thụ năng lượng tổng cộng trong một năm quy đổi là 1.000 tấn dầu tương đương (1000 TOE) trở lên; và, các công trình xây dựng làm trụ sở, văn phòng làm việc, nhà ở, cơ sở giáo dục, y tế, vui chơi giải trí, thể dục, thể thao, khách sạn, siêu thị, nhà hàng, cửa hàng có tiêu thụ năng lượng tổng cộng trong một năm quy đổi ra 500 tấn dầu tương đương (500 TOE) trở lên.

Đối với các đơn vị sử dụng năng lượng trọng điểm, nếu vi phạm kiểm toán năng lượng sẽ bị xử phạt. Điều 19 Nghị định 134/2013/NĐ-CP ngày 17/10/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực, an toàn đập thủy điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả quy định phạt cảnh cáo đối với hành vi không thực hiện đầy đủ nội dung của báo cáo kiểm toán theo biểu mẫu quy định và phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 60.000.000 đồng đối với hành vi không thực hiện kiểm toán năng lượng. 

Khó khăn trong thực hiện các giải pháp sau kiểm toán và nguyên nhân

Mặc dù kiểm toán năng lượng mang lại nhiều lợi ích, tuy nhiên, trên thực tế nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của kiểm toán năng lượng, còn coi kiểm toán năng lượng chỉ là hoạt động đối phó với các quy định của nhà nước.

Đánh giá thông số hoạt động của nhà máy là khâu quan trọng trong việc xây dựng báo cáo kiểm toán năng lượng

Với nhiều doanh nghiệp đã kiểm toán năng lượng, việc triển khai các giải pháp đề xuất trong báo cáo kiểm toán năng lượng cũng chưa được chú trọng thực hiện. Qua công tác thanh kiểm tra và theo dõi của Sở Công Thương, có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện trạng này.

Trước hết, đó là nhận thức của doanh nghiệp về thực thi các nghĩa vụ về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, chưa xem thực hiện các giải pháp để tiết kiệm năng lượng là một ưu tiên. Bên cạnh đó, một số giải pháp tiết kiệm năng lượng khi thực hiện có thể ảnh hưởng đến sự vận hành liên tục của dây chuyền cũng khiến các doanh nghiệp không muốn hoặc trì hoãn triển khai.

Tiếp theo, nguồn kinh phí cho vay để đầu tư cho các giải pháp tiết kiệm năng lượng còn hạn chế, không có sự khuyến khích hơn so với vay thương mại; Các chính sách và cơ chế của nhà nước khuyến khích cho các doanh nghiệp thực hiện tốt các mục tiêu tiết kiệm năng lượng trong khuôn khổ “Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả” đã không được tiếp tục thực hiện kể từ đầu năm 2016. 

Tiếp theo, việc giám sát thực hiện các quy định của nhà nước về thực hiện các giải pháp tiết kiệm năng lượng đối với các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm còn thiếu chặt chẽ và đồng bộ.

Nguyên nhân nữa là chất lượng các báo cáo kiểm toán năng lượng chưa được các cơ quan quản lý nhà nước xem xét, đánh giá; hầu hết chỉ nhận báo cáo kiểm toán năng lượng do doanh nghiệp giao nộp là xong.

Cuối cùng, không kém phần quan trọng đó là năng lực và kỹ năng của các đơn vị tư vấn kiểm toán năng lượng còn hạn chế, trên thực tế đang tồn tại sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các đơn vị tư vấn kiểm toán năng lượng. Chính vì thế, chất lượng kiểm toán không đảm bảo, ít thuyết phục được doanh nghiệp về tính chính xác và hiệu quả các giải pháp đưa ra trong báo cáo kiểm toán năng lượng, điều này cũng làm cho doanh nghiệp không quan tâm triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất trong báo cáo kiểm toán năng lượng...

Kết luận

Kiểm toán năng lượng là một quy định bắt buộc và được xem là hoạt động giúp doanh nghiệp đánh giá được hiện trạng sử dụng năng lượng cũng như xác định các giải pháp tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, hoạt động này sẽ không có nhiểu ý nghĩa nếu doanh nghiệp không triển khai thực hiện các giải pháp được xác định trong kiểm toán năng lượng.

Không có giải pháp được thực hiện đồng nghĩa với không có tiết kiệm năng lượng. Do đó, ngoài việc tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp thực hiện các giải pháp tiết kiệm năng lượng, cần thiết phải tăng cường quản lý nhà nước về việc triển khai các giải pháp tiết kiệm năng lượng sau kiểm toán năng lượng thông qua việc thực hiện cơ chế giám sát, báo cáo một cách chặt chẽ; áp dụng điều khoản xử phạt và công bố công khai doanh nghiệp không thực thi nghiêm túc các quy định về kiểm toán năng lượng cũng như các quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; quản lý tốt việc thực hiện dịch vụ kiểm toán năng lượng, thắt chặt cấp chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng và hoạt động của các đơn vị tư vấn kiểm toán năng lượng. Ngoài ra, cần có các cơ chế khuyến khích doanh nghiệp thực hiện các giải pháp tiết kiệm năng lượng, bao gồm các khuyến khích vật chất hoặc phi vật chất./.