Chiều ngày 7/2/2025, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tham dự họp trực tuyến Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt về đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA.

Chiều ngày 7/2/2025, tại trụ sở Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tham dự họp trực tuyến Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt về đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (Hiệp định ATIGA).

Tham dự hội nghị còn có lãnh đạo Vụ Chính sách thương mại đa biên; Cục Xuất nhập khẩu; Cục Phòng vệ thương mại; Văn phòng Ban chỉ đạo liên ngành hội nhập quốc tế về kinh tế...; đại diện Bộ Tài chính.

Đây là Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đầu tiên của năm 2025 nhằm thảo luận về tiến trình nâng cấp Hiệp định ATIGA. Thông qua hội nghị, các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN kỳ vọng sẽ có kết quả tích cực về việc nâng cấp Hiệp định ATIGA.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tham dự họp trực tuyến Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt về đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA. Ảnh: Cấn Dũng

ATIGA - hiệp định hiện đại, hướng tới tương lai

Tại Hội nghị, Chủ toạ Ủy ban đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA (TNC) đã nhấn mạnh ý nghĩa cũng như mục tiêu của việc đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA nhằm đảm bảo ATIGA trở thành một hiệp định thương mại hiện đại, hướng tới tương lai, đáp ứng tình hình mới của khu vực và toàn cầu, đồng thời cập nhật tình hình đàm phán nâng cấp hiệp định, theo đó các nước đã kết thúc đàm phán 10 chương, hoàn thành được 89% tiến độ công việc. Ngoài ra, Chủ tọa Ủy ban TNC cũng đưa lên xin ý kiến chỉ đạo của các Bộ trưởng đối với các vấn đề tồn đọng trong đàm phán như (i) Nguyên tắc đối xử Tối huệ quốc trong Hiệp định ATIGA, (ii) Vấn đề tự do hóa thuế quan hơn nữa, (iii) Nghị định thư về đối xử đặc biệt với mặt hàng gạo và đường trong ASEAN, cùng các phương án đề xuất để kết thúc đàm phán các vấn đề này.

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Kinh tế các nước đánh giá cao nỗ lực của Ủy ban TNC và các nhóm kỹ thuật, đồng thời ghi nhận và thể hiện sự linh hoạt cần thiết đối với các đề xuất của Chủ tọa TNC nhằm giải quyết những vấn đề tồn đọng, tái khẳng định mục tiêu kết thúc cơ bản đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA trong năm 2025.

Chia sẻ tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên bày tỏ sự vui mừng và đánh giá cao sự chi tiết cũng như nỗ lực của Ủy ban TNC trong thời gian vừa qua. Bộ trưởng hy vọng Ủy ban TNC cũng như nhóm kỹ thuật sẽ tiếp tục tăng cường trao đổi để sớm đạt được đồng thuận đối với các nội dung còn lại, nhằm kết thúc đàm phán vào tháng 3 năm nay để đưa Hiệp định ATIGA trở thành một hiệp định hiện đại, hướng tới tương lai, đáp ứng tình hình mới của khu vực và toàn cầu.

“Tôi cũng cảm ơn bà chủ tọa vì đã đề xuất phương án kết thúc đàm phán cho các vấn đề lớn còn tồn đọng. Tôi muốn nhấn mạnh rằng trong bối cảnh chúng ta đã đi vào giai đoạn kết thúc đàm phán và hướng tới mục tiêu ký kết Hiệp định ATIGA nâng cấp trong năm nay, các phương án kết thúc nên được xây dựng theo hình thức gói cam kết, thay vì phương án đơn lẻ cho từng vấn đề, để bảo đảm đạt được cân bằng lợi ích giữa tất cả các bên tham gia”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại phiên họp trực tuyến Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt về đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA. Ảnh: Cấn Dũng

Thông qua biên bản Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN

Kết thúc hội nghị, Ban Thư ký ASEAN cho biết các Bộ trưởng đã hoan nghênh sự tiến bộ của việc đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA và thông qua biên bản với các nét chính.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên lắng nghe Chủ tọa Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt trao đổi về việc đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA.

Các Bộ trưởng cũng đã giao cho Ủy ban Đàm phán ATIGA tiếp tục làm việc với nhóm công tác về các vấn đề pháp lý và thể chế để hoàn tất đàm phán, nội dung của chương giải quyết tranh chấp.

Các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN tham dự hội nghị trực tuyến về đàm phán nâng cấp Hiệp định ATIGA

Cuối cùng, liên quan đến tổng thể tiến trình đàm phán, các Bộ trưởng đã giao cho Ủy ban Đàm phán ATIGA tiếp tục đẩy nhanh thảo luận đàm phán liên quan đến các vấn đề còn tồn đọng để hoàn tất theo kế hoạch đề ra (hạn cuối là ngày 31/3/2025). Đồng thời, quá trình rà soát pháp lý cũng sẽ được thực hiện để các nước ASEAN có thể ký Nghị định thư thứ hai, để nâng cấp Hiệp định ATIGA vào dịp Hội nghị Cấp cao ASEAN vào tháng 11/2025.

Các Bộ trưởng cũng khuyến khích các nước ASEAN phân bổ và cam kết dành những nguồn lực cần thiết để có thể hoàn tất đàm phán nâng cấp ATIGA như mục tiêu đã đề ra.

Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) là một trong những hiệp định cơ bản của AEC, được ký vào 26/02/2009 và có hiệu lực từ ngày 17/5/2010, có tiền thân là Hiệp định Ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung (CEPT/AFTA) ký năm 1992.

ATIGA là hiệp định toàn diện đầu tiên của ASEAN điều chỉnh toàn bộ thương mại hàng hóa trong nội khối và được xây dựng trên cơ sở tổng hợp các cam kết cắt giảm/loại bỏ thuế quan đã được thống nhất trong CEPT/AFTA cùng các hiệp định, nghị định thư có liên quan.

Việt Nam tham gia ASEAN từ năm 1995 và bắt đầu thực hiện CEPT/AFTA từ năm 1996 và sau này tiếp tục thực hiện ATIGA.

Trong ATIGA, các nước ASEAN dành cho nhau mức ưu đãi tương đương hoặc thuận lợi hơn mức ưu đãi dành cho các nước đối tác trong các Thỏa thuận thương mại tự do (FTA) mà ASEAN ký (các FTA ASEAN+).

Ngoài các cam kết về thuế quan, ATIGA cũng bao gồm nhiều cam kết khác như: xóa bỏ các hàng rào phi thuế quan, quy tắc xuất xứ, thuận lợi hóa thương mại, hải quan, các tiêu chuẩn và sự phù hợp, các biện pháp vệ sinh dịch tễ.

Biểu cam kết cắt giảm thuế quan trong ATIGA của mỗi nước (Phụ lục 2 của Hiệp định) bao gồm toàn bộ các sản phẩm trong Danh mục hài hóa thuế quan của ASEAN (AHTN) và lộ trình cắt giảm cụ thể cho từng sản phẩm trong từng năm. Do đó, so với CEPT, cam kết thuế quan trong ATIGA rất rõ ràng và dễ tra cứu.