Quản lý thuốc lá thế hệ mới cần đánh giá tác động đầy đủ trước khi ban hành chính sách

Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có rất nhiều điểm khác biệt với thuốc lá điếu truyền thống về đặc tính sản phẩm, cơ chế sử dụng cũng như hồ sơ rủi ro của sản phẩm. Ảnh: T.L

Trong khi đó, một số nước tiên tiến trên thế giới mới đây đã công bố những bước đi mới trong việc quản lý thuốc lá thế hệ mới, đặc biệt là thuốc lá điện tử.

Hiệp hội Nghề Y tá New Zealand (NZOHNA) cũng vừa chính thức ra mắt chiến dịch mang tầm quốc gia, nhằm giảm thiểu tác hại thuốc lá mang tên “Vape to QuitStrong”.

Chiến dịch thể hiện quan điểm của Chính phủ New Zealand rằng, vaping (thuốc lá điện tử) là giải pháp tiềm năng dành cho những người đang hút thuốc cũng như hỗ trợ cai nghiện thuốc lá. Chính phủ New Zealand đang áp dụng rộng rãi cách tiếp cận chính sách giảm thiểu tác hại thuốc lá (THR) tương tự như chiến dịch của Vương quốc Anh mang tên Stoptober.

Trước đó, Hội thảo trực tuyến toàn cầu về thuốc lá điện tử (E-cigarettes Summit), do Anh Quốc tổ chức vào tháng 12/2020, cũng ghi nhận một số ý kiến liên quan đến vấn đề này. Hơn 35 chuyên gia quốc tế trong ngành đến từ Mỹ, Anh, Thụy Điển, Ấn Độ, Nhật Bản…, tham gia vào các cuộc thảo luận trong hai ngày về những thách thức và cơ hội trong ngành thuốc lá.

Ông Martin Dockrell - Giám đốc Chương trình Kiểm soát thuốc lá thuộc Y tế công cộng Anh Quốc chia sẻ tại hội thảo rằng, việc điều chỉnh các quy định về thuốc lá và sản phẩm liên quan là điều cần thiết. Theo ông, để tạo sân chơi công bằng cho tất cả các sản phẩm thuốc lá, các nhà làm luật cần phải làm rõ nhiều vấn đề, trong đó có việc hệ thống quy định pháp luật cung cấp sự phân biệt rõ ràng và thích hợp giữa các loại sản phẩm khác nhau (thuốc lá truyền thống, thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử hay thuốc lá nhai), từ đó sẽ quản lý dễ dàng hơn.

Ông Alan Boobis - giáo sư về chất độc học tại Đại học Imperial College London cho rằng, ảnh hưởng của các hóa chất trong thuốc lá và thuốc lá điện tử sẽ không chỉ phụ thuộc vào độc tính bên trong của chúng, mà còn do thực tế sử dụng. Các bằng chứng thực tế cho thấy rằng, rủi ro do thuốc lá điện tử gây ra cho người dùng về cơ bản là ít hơn so với thuốc lá thông thường.

Tuy nhiên, một số nhà làm luật cũng như những nhà khoa học tại hội thảo cũng khẳng định rằng cần có những bước đi thận trọng và nghiên cứu sâu hơn để quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới này hiệu quả hơn.

Đến nay tại một số nước trong đó có Việt Nam, việc thiếu một khung pháp lý quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đã vô hình trung tạo điều kiện cho buôn lậu mặt hàng này phát triển. Không rõ nguồn gốc, đa phần nhập từ Trung Quốc với kiểu dáng bắt mắt, giá thành chỉ vài trăm thậm chí cho đến vài chục nghìn, các sản phẩm lậu này được quảng cáo bày bán trên mạng, làm thất thu ngân sách nhà nước và ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng.

Vì vậy, bên cạnh việc ban hành những giải pháp triệt để và hiệu quả để đối phó với thuốc lá thế hệ mới nhập lậu, đã đến lúc các cơ quan, các nhà quản lý nghiên cứu xây dựng ban hành chính sách quản lý các loại thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khuyến cáo việc xây dựng khung pháp lý cần được thực hiện một cách thận trọng trên cơ sở đánh giá tiêu chuẩn kỹ thuật sản phẩm, đo lường tác động rủi ro đối với sức khỏe và tham khảo kinh nghiệm các nước có nền y tế và khoa học phát triển như Anh, New Zealand, Nhật Bản...

Ngoài ra, thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử là kết quả của việc áp dụng công nghệ trên toàn cầu, hiện vẫn còn rất mới mẻ đối với ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam và các cơ quan quản lý. Những tác động kinh tế, xã hội của việc luật hóa dòng sản phẩm này cần thời gian để được đánh giá đầy đủ. Do đó, các chuyên gia cho rằng các cơ quan có thẩm quyền cần đánh giá mức độ rủi ro của sản phẩm nhằm xây dựng chính sách phù hợp nhất, đảm bảo được tính phổ quát và khả năng áp dụng lâu dài.

Điều này cũng giúp đảm bảo khung pháp lý mới sẽ tương thích, phù hợp với chiến lược quốc gia về giảm thiểu tác hại thuốc lá và đảm bảo dung hòa quyền lợi của các chủ thể liên quan, bao gồm Nhà nước, người tiêu dùng, nhà sản xuất thuốc lá và nông dân trồng thuốc lá./.